వేయి స్తంభాల గుడి, వరంగల్: చరిత్ర, వాస్తుశిల్పం మరియు ప్రస్తుత వైభవం - Thousand Piller Temple - Warangal - History

తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని వరంగల్ (ప్రస్తుతం హనుమకొండ) నగరంలో ఉన్న వేయి స్తంభాల గుడి, కాకతీయ రాజవంశం యొక్క అద్భుతమైన వాస్తుశిల్పం మరియు ఇంజనీరింగ్ నైపుణ్యానికి ఒక అద్వితీయమైన నిదర్శనం. ఈ చారిత్రాత్మక హిందూ దేవాలయం, శ్రీ రుద్రేశ్వర స్వామి ఆలయంగా కూడా ప్రసిద్ధి చెందింది, ఇది శివుడు, విష్ణువు మరియు సూర్య భగవానుడికి అంకితం చేయబడింది. దాని పేరుకు తగినట్లుగానే, ఈ ఆలయం వెయ్యికి పైగా అద్భుతంగా చెక్కబడిన స్తంభాలతో నిర్మించబడింది, ఇది సందర్శకులను మంత్రముగ్ధులను చేస్తుంది. ఈ ఆలయం వరంగల్ కోట మరియు కాకతీయ కళా తోరణంతో పాటు యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల తాత్కాలిక జాబితాలో చేర్చబడింది, ఇది దాని చారిత్రక మరియు సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెబుతుంది.

Thousand Pillers Temple - Warangal - Hanamkonda

చారిత్రక నేపథ్యం మరియు నిర్మాణం

వేయి స్తంభాల గుడిని క్రీ.శ. 1163లో కాకతీయ రాజు రుద్రదేవుడు నిర్మించాడు. ఈ ఆలయం చాళుక్య మరియు కాకతీయ వాస్తుశిల్ప శైలుల యొక్క అద్భుతమైన సమ్మేళనాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది. ఇది నక్షత్రాకారంలో, త్రికూటాలయ పద్ధతిలో నిర్మించబడింది. ప్రధాన గర్భగుడిలో శివుడు (రుద్రేశ్వరుడు) కొలువై ఉండగా, మిగిలిన రెండు గర్భగుడులు విష్ణువు మరియు సూర్య భగవానుడికి అంకితం చేయబడ్డాయి. ఈ మూడు గర్భగుడులు ఒకే వేదికపై నిర్మించబడి, ఒక విశాలమైన నాట్య మండపంతో అనుసంధానించబడి ఉంటాయి.

కాకతీయ రాజులు గొప్ప శివ భక్తులు, మరియు వారి పాలనలో అనేక శివాలయాలు నిర్మించబడ్డాయి. వేయి స్తంభాల గుడి వారి కళాత్మక మరియు ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి తలమానికంగా నిలుస్తుంది. ఈ ఆలయం నిర్మాణంలో ఉపయోగించిన ఇసుకరాయి పునాది సాంకేతికత (sandbox technique) ఆనాటి ఇంజనీర్ల యొక్క అసాధారణ ప్రతిభకు నిదర్శనం. ఈ పద్ధతిలో, పునాదిని ఇసుకతో నింపి, దానిపై ఆలయాన్ని నిర్మించడం ద్వారా భూకంపాల వంటి ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి ఆలయాన్ని రక్షించేలా చేశారు.

జీవిత చరిత్ర: వైభవం నుండి పునరుద్ధరణ వరకు

కాకతీయుల పాలనలో వేయి స్తంభాల గుడి ఒక ప్రముఖ ఆధ్యాత్మిక మరియు సాంస్కృతిక కేంద్రంగా విలసిల్లింది. అయితే, 14వ శతాబ్దంలో ఢిల్లీ సుల్తానుల (తుగ్లక్ రాజవంశం) దండయాత్రల సమయంలో, ఈ ఆలయం తీవ్రంగా ధ్వంసమైంది. అనేక శిల్పాలు మరియు నిర్మాణాలు నాశనం చేయబడ్డాయి, మరియు ఆలయం తన పూర్వ వైభవాన్ని కోల్పోయింది.

శతాబ్దాల పాటు శిథిలావస్థలో ఉన్న ఈ ఆలయ పునరుద్ధరణకు 20వ శతాబ్దంలో ప్రయత్నాలు జరిగాయి. ముఖ్యంగా, హైదరాబాద్ 7వ నిజాం, మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్, ఈ ఆలయ పునర్నిర్మాణానికి ₹1 లక్ష గ్రాంటును విరాళంగా ఇచ్చారు. స్వాతంత్ర్యం తరువాత, భారత పురావస్తు సర్వే (ASI) ఈ ఆలయాన్ని తన ఆధీనంలోకి తీసుకుని, దాని పరిరక్షణ మరియు పునరుద్ధరణ పనులను చేపట్టింది.

ఇటీవలి కాలంలో, ఆలయంలోని కళ్యాణ మండపం (నాట్య మండపం) పునరుద్ధరణ పనులు జరుగుతున్నాయి. శిథిలావస్థకు చేరిన ఈ మండపాన్ని 2005లో విడదీసి, పునాదులను బలోపేతం చేసి, అసలు రాళ్లను ఉపయోగించి తిరిగి నిర్మిస్తున్నారు. ఈ క్లిష్టమైన ప్రక్రియ, అసలు వాస్తుశిల్ప శైలిని మరియు సౌందర్యాన్ని కాపాడటంలో ASI యొక్క నిబద్ధతను చూపుతుంది.

వాస్తుశిల్ప వైభవం

వేయి స్తంభాల గుడి యొక్క వాస్తుశిల్పం అనేక ప్రత్యేకతలను కలిగి ఉంది

* నక్షత్రాకార నిర్మాణం: ఆలయం నక్షత్రాకారపు వేదికపై నిర్మించబడింది, ఇది కాకతీయ వాస్తుశిల్పంలో ఒక సాధారణ లక్షణం. ఇది ఆలయానికి ఒక ప్రత్యేకమైన రూపాన్ని ఇస్తుంది.

* వెయ్యి స్తంభాలు: ఆలయంలోని స్తంభాలు అద్భుతమైన శిల్పాలతో అలంకరించబడ్డాయి. ప్రతి స్తంభం భిన్నమైన డిజైన్‌ను కలిగి ఉంటుంది, ఇందులో దేవతల చిత్రాలు, పౌరాణిక ఘట్టాలు, జంతువులు మరియు పూల నమూనాలు ఉన్నాయి. ఈ స్తంభాలు కేవలం నిర్మాణానికి మద్దతు ఇవ్వడమే కాకుండా, ఆలయ సౌందర్యాన్ని కూడా పెంచుతాయి.

* త్రికూటాలయం: మూడు గర్భగుడులను కలిగి ఉండటం ఈ ఆలయం యొక్క మరొక ముఖ్య లక్షణం. ప్రధాన గర్భగుడి తూర్పు ముఖంగా ఉండగా, మిగిలిన రెండు పశ్చిమ మరియు దక్షిణ ముఖంగా ఉంటాయి. ఈ మూడు గర్భగుడులు ఒకే పైకప్పు క్రింద ఉండి, ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడి ఉంటాయి.

* నంది విగ్రహం: ఆలయం ముందు ఒక పెద్ద నల్లరాతి నంది విగ్రహం ఉంది. ఈ ఏకశిలా విగ్రహం అద్భుతమైన నైపుణ్యంతో చెక్కబడింది మరియు శివుని వాహనమైన నంది యొక్క శక్తిని మరియు ప్రశాంతతను ప్రతిబింబిస్తుంది.

వేయి స్తంభాల గుడి - శిల్పకళ

* సున్నితమైన శిల్పకళ: ఆలయ గోడలు, పైకప్పులు మరియు ద్వారబంధాలు సున్నితమైన శిల్పకళతో అలంకరించబడ్డాయి. ఈ శిల్పాలు కాకతీయ శిల్పుల యొక్క అసాధారణమైన కళా నైపుణ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి. రాతి ఏనుగులు, చిల్లుల తెరలు మరియు క్లిష్టమైన నమూనాలు సందర్శకులను ఆకట్టుకుంటాయి.

ప్రస్తుత పరిస్థితి మరియు ప్రాముఖ్యత

నేడు, వేయి స్తంభాల గుడి తెలంగాణలో ఒక ప్రధాన పర్యాటక మరియు పుణ్యక్షేత్రంగా ఉంది. ఇది భారత పురావస్తు సర్వేచే సంరక్షించబడుతున్న ఒక స్మారక చిహ్నం. ఆలయంలో ప్రతిరోజూ పూజలు జరుగుతాయి మరియు మహాశివరాత్రి, కార్తీక పౌర్ణమి వంటి పండుగల సమయంలో భక్తులు పెద్ద సంఖ్యలో వస్తారు.

ఈ ఆలయం యొక్క అద్భుతమైన అందం మరియు చారిత్రక ప్రాముఖ్యత కారణంగా ఇది చలనచిత్ర చిత్రీకరణలకు కూడా ప్రసిద్ధ ప్రదేశంగా మారింది. ముఖ్యంగా, ప్రభాస్ మరియు త్రిష నటించిన ప్రసిద్ధ టాలీవుడ్ చిత్రం "వర్షం" (2004)లోని కొన్ని కీలక సన్నివేశాలు మరియు ఒక పాట ఈ ఆలయ ప్రాంగణంలోనే చిత్రీకరించబడ్డాయి, ఇది ఆలయ కీర్తిని మరింత పెంచింది.

Varsham Movie - Thousand Pillar Temple

ఆలయ ప్రాంగణం చక్కగా నిర్వహించబడుతుంది, పచ్చని పచ్చిక బయళ్ళు మరియు ప్రశాంతమైన వాతావరణం సందర్శకులకు ఆహ్లాదకరమైన అనుభూతిని కలిగిస్తాయి. 2014లో కళ్యాణ మండపం కింద జరిపిన త్రవ్వకాల్లో ఒక పురాతన బావి బయటపడింది.

వేయి స్తంభాల గుడి కేవలం ఒక ప్రార్థనా స్థలం కాదు, ఇది చరిత్ర, కళ మరియు వాస్తుశిల్పం యొక్క సంగమం. ఇది కాకతీయ రాజవంశం యొక్క గొప్పతనానికి, వారి కళాత్మక దృష్టికి మరియు వారి సాంకేతిక నైపుణ్యానికి సజీవ సాక్ష్యం. అనేక దండయాత్రలు మరియు శతాబ్దాల నిర్లక్ష్యం ఉన్నప్పటికీ, ఈ ఆలయం నేటికీ నిలబడి, తన గంభీరమైన సౌందర్యంతో మరియు ఆధ్యాత్మిక ప్రశాంతతతో సందర్శకులను ఆకర్షిస్తూనే ఉంది. ఇది తెలంగాణ యొక్క సాంస్కృతిక వారసత్వంలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం మరియు భవిష్యత్ తరాల కోసం పరిరక్షించబడవలసిన ఒక అమూల్యమైన నిధి.